“Ze zijn een beetje dommig”

“Iets nieuws oppakken uit zichzelf? Dat zie ik ze niet doen, hoor. Daar zijn ze toch een beetje te … eh… dommig voor”, zei ze. Ik was in gesprek met een manager van een zorginstelling. Zij had ons gevraagd om de samenwerking in haar team te verbeteren. Terwijl ze dit tegen me zei keek ze er wat onzeker bij, vertwijfeld of ze dat wel kon zeggen. Maar ze besloot kracht bij te zetten: “Ik geloof wel in zelfsturing hoor. Voor hoogopgeleide mensen misschien of bepaalde beroepen. Maar onze medewerkers zijn daar gewoon niet geschikt voor. Ze hebben weinig opleiding genoten, hebben daar het profiel niet voor en zijn bovendien altijd gewend geweest aan een leidinggevende. Ze vinden het prettig als hen verteld wordt wat ze moeten doen. Vraag het hen zelf maar!”

“Nee hoor, dat lijkt me niet nodig, ik geloof je op je woord” antwoordde ik. “Ik stel liever voor om niet bij hen te beginnen, maar bij jou. Je geeft aan dat je medewerkers meer zelf wil laten doen, je wilt niet meer ad hoc problemen oplossen. Ik wil je vragen wat jij zou kunnen doen om medewerkers meer verantwoordelijk te laten zijn over hun werk. Wil je daar eens over nadenken? Welke aannames, oordelen en belemmerende gedachten van jou staan  eventueel in de weg staan voor een verandering? Wat hebben ze van jou nodig om zich meer eigenaar te voelen van het werk dat ze doen?

Een week later was het eerste wat ze zei: “Ik wil even terugkomen op dat ik zei dat onze medewerkers een beetje dommig zijn. Dat zijn ze natuurlijk niet. Iedereen heeft zijn eigen talenten. En hoewel ik nog steeds niet denk dat ze geschikt zijn om zelfsturend te werken, begrijp ik wel dat ik invloed op hen heb. Als ik geen vertrouwen in ze heb, hebben ze dat misschien ook niet in zichzelf. Dat is wat je bedoelde toch?”

‘Veel mensen zijn niet gewend om zelf te mogen beslissen over hun werk’

Goed om te horen dat je een begin hebt gemaakt, dacht ik. Want verandering begint bij jezelf. En verandering naar zelfsturing begint bij het management. Ieder mens die in staat is om te werken, wil zijn best doen en iets bijdragen op het werk. Het lastige is dat veel mensen niet meer gewend zijn om zelf te mogen beslissen op het werk. Als je de verantwoordelijkheid nooit gekregen hebt, is het niet gemakkelijk om meteen te zeggen ‘dat wil en kan ik zelf wel beslissen’. Juist daarom is het vertrouwen van het management zo belangrijk. De verantwoordelijkheid die zij afgepakt hebben, moeten zij in alle vertrouwen terug kunnen geven. Met dat vertrouwen begint elke transitie naar een zelfsturende organisatie. En misschien is dat wel het moeilijkste deel.

Dat bleek ook in deze organisatie. Tijdens onze sessies met het team groeide het vertrouwen van de medewerkers. Vertrouwen in elkaar en zichzelf. Ze werden trotser op hun werk, verdeelden taken, leerden effectief vergaderen en namen meer initiatief. Het management zag het gebeuren en was tevreden. Ze gaven in woorden hun vertrouwen. Maar in daden was er nog wel een weg te gaan…